Boekarest en de chaos van een afwezige dienst ruimtelijke ordening
verscheen eerder in ROMagazine, 14 augustus 2015
Van de door mij bezochte Oost-Europese steden ademt Boekarest nog het meest de sfeer van de communistische epoche. Tallinn is de hippe hoofdstad van de e-economy, Riga een groeiende en geherstructureerde binnenstad in transitie, Krakau de pull factor voor de Poolse intelligentsia en een belangrijk deel van Israëlische emigranten, en Oost-Berlijn … who needs say more?
Waar deze steden direct na de val van het communisme de oostelijke koers westwaarts wendden, verlieten de inwoners van Boekarest massaal hun stad die na ’89 nog meer in verval raakte. Na de gigantomanische bouwwoede van Ceausescu heerste absolute bouwstilte. Liep men eind jaren ’90 door de straten van de hoofdstad van Roemenië, dan kon men de restaurants op de vingers van een hand tellen. De schamele hotels smeekten om een opknapbeurt, de straten van de oude binnenstad werden bevolkt door bedelende kinderen, drugsverslaafde jongeren en zwerfhonden.
Dat beeld is compleet veranderd. Boekarest is één grote verzameling bouwplaatsen, winkels in overvloed, restaurants zijn tot laat in de avond open, jongeren trekken en masse naar de hoofdstad.
Hoe kan dat? Europese subsidies! Toetreding tot de EU tien jaar geleden heeft Roemenië en Boekarest geen windeieren gelegd. Ook de komende jaren zullen miljarden naar stad en land vloeien. Corruptie, zo vertelde een jonge Roemeense collega, deed de rest. De roes van de inhaalslag kon vanaf nu gefinancierd worden. Consumptie, en dus Carrefours en auto’s! Er werd veel geld geïnvesteerd in de aanleg van onnodige brede autowegen en op de auto ingestelde malls in de stad. Cynisch gesteld heeft dat Europees geld het plan van Ceausescu uiteindelijk vervolmaakt. Een compacte stad verwerd tot een voor voetgangers slecht doorwaadbare metropool.
Heel jammer, want al wandelend door Boekarest openbaart zich een aaneenschakeling van (ooit) mooie parken, prachtige Jugendstil-villa’s, elegante maar slecht onderhouden boulevards, rijke tuinen en terrassen.
Jugendstil kent een Roemeense variant, die kenmerkend is voor de gordel 1900-1920 die rond de oude binnenstad ligt. Ooit prachtige villawijken onderscheiden Boekarest van vele andere Europese steden. Maar het heeft er alle schijn van dat dit comparatief voordeel willens en wetens vernietigd wordt. Ander veel geld werd namelijk gestoken in het opkopen van deze panden (die meestal een monumentale status hebben). Niet om die te restaureren, dat zou amper rendement opleveren, maar om te laten verkommeren en uiteindelijk te vervangen door lucratieve nieuwbouw. Het geld is er, de lokale overheden doen er meestal niets tegen, want corruptie is smeerolie.
Het is niet alleen de nog steeds manifeste dictatoriale bouwwoede van Ceausescu die Boekarest haar communistische ambiance geeft, maar ook het hedendaagse moedwillige gebrek aan ruimtelijke strategie om dit ‘Parijs van het oosten’ te ontwikkelen tot een stad van de 21ste eeuw. Zo is de elektrische infrastructuur een gotspe!
Is er nog hoop voor deze intrigerende stad? Zeker. De jongste generatie wordt weer trots op de stad. Dankzij de eerder genoemde Roemeense collega heb ik vele ‘Berlijnse’ plekken gezien, bruisende parken, intrigerende binnentuinen. Waar de aandacht van de overheid vooral gericht is op asfalt en het publieke groen verkommert, creëren jonge ondernemers aantrekkelijke Third Placesin (private) binnentuinen. Boekarest is in dit opzicht een echteGarden City! En met de aanstelling van de anti-corruptieve nieuwe president Klaus Johannis keert het optimisme terug in Roemenië.
Pas in het vliegtuig terug las ik een mooi artikel van Marianne Nae een David Turnock (Universiteit van Boekarest): The New Bucharest: Two Decades of Restructuring. Een van hun conclusies was dat de weerloze stad na 1989 ten offer viel aan agressieve westerse ondernemers die konden en kunnen opereren zonder een duidelijk ruimtelijk kader. En als het er al is, wordt het niet overtuigend gehanteerd. Ik weet nu waarom.
Overigens bestaat er sinds januari dit jaar geen Dienst Ruimtelijke Ordening meer in Amsterdam.
Het helpt natuurlijk geen mallemoer om een deels leegstaand megaproject in een stad met bovenmatig veel laagstand te bouwen, wat gespeend is van functionaliteit en stedenbouwkundige kwaliteit. Huisman een architect? Alsof je Sven Cramer opstelt als spits van Barcelona Football Club………Doordrenkt van prestige, dit overbodige plan. Verder zal dat Mijnwater als energiemonopolie ook niet echt helpen. Pure geldverkwisting!
Komt nog bij dat de ontsluiting met de zuidzijde van de stad er niet komt omdat de beoogde hotelbelegger geen cent te makken heeft en het als doorverkoopobject heeft aangekocht met een lege B.V..
Amsterdam is uniek om zijn scheggen en wordt daar terecht voor geprezen. Niet aan morrelen zou ik zeggen. Of volkstuinen daar in thuishoren is inderdaad een terechte vraag. Maar dat betekent toch niet dat je die ruimte direct moet volbouwen? Natuurlijk blijft Groengebied Amstelland om de hoek liggen, maar toch ook weer iets verder en de verbinding wordt weer zwakker. Een groene Scheg die tot diep de bebouwing van Amsterdam in loopt heeft ongekende waarden. Toen ik in de Afrikaander buurt woonde kon ik langs de Amstel binnen tien minuten naar een boer fietsen voor verse melk. Onderweg reed ik door het groen en vergat de drukte van de stad terwijl ik de weidevogels hoorde. Amsterdam een stad die verbonden is met de veenweiden er omheen. Onbetaalbaar. Probeer dat beeld in stand te houden.
Zou je niet eerst eens gaan kijken voor je dit soort dingen over Amstelglorie schrijft? 40% van het park is openbaar, het heeft reeds meerdere buurtfuncties en of het natuur is?? Ga eens kijken.
U draait de zaken om: De buurten rond de Van Woustraat zijn geen succes “dankzij de drukte van de Van Woustraat”, maar “ondanks de drukte van de Van Woustraat”.
Als je op de kaart de groene scheg bekijkt zie je dat in de loop van vele jaren de groene scheg langzaamaan is opgeknabbeld (Overamstel 1 en Amstelkwartier).. Amstelglorie is nu met het Oeverbos de kop van de Amstelscheg geworden. Die kop afhakken is een doodzonde. Ook doet de stelling afbreuk aan de sociale functie van het volkstuinieren dat daar al 65 jaar plaats vindt en de populariteit van de bevolking (want de wachtlijst is met zo groot als het aantal tuinen). Dus afblijven van Amstelglorie.
Ja, de natuur met biodiversiteit in de Amstelscheg is inderdaad niet zo maar vervangbaar, zeker niet door een monotoon strookje kaalgeschoren gras evenwijdig aan de Amstel zoals op de foto hierboven te zien is.
Dat de Van Woustraat/Rijnstraat in bovenstaande tekst wordt bejubelt als prettige rustige voorbeeldstraat is mij een raadsel. De verkeerssituatie is zo problematisch dat de gemeente Amsterdam deze straat al jaren aan het verbeteren is. Het is een drukke straat met een tram en veel soorten verkeer. Tot de Utrechtsebrug is de straat onderdeel van Plus net fiets en over de brug Plus net auto.
Ik mis onderbouwing van de bewering dat het Volkstuincomplex Amstelglorie een rare groene vlek zou zijn.
Wat ik mij afvraag is waarom er niet rondom de volkstuin parken wordt gebouwd. Je kan de complexen iets meer als een park inrichten met hier en daar een verblijfruimte en ze als park incorporeren. Jeanine Bret.
Over Heerlen gesproken.
Toevallig een stukje station gezien… Verbaasd verwonderd!!!
Niet veel tijd.maar kwam bewust
een keer terug om te kijken.
En was erg onder de indruk over
Zo veel schoonheid prachtig.
Ging zitten op het oude café dat er mooi verzorgd uit zag, en genoot, al pratende met enkele toevallige medebewonderaars.
Daarna wandelend door de straat
Waar etalages en niets er verzorgd uit zag waar een onderneemster mij bijna kwaad
aan keek om dat ik het waagde
Het station mooi te vinden.
Dat was 2019 20 ik weet niet hoe het nu is???
Maar ik hoop nog vaak zoiets moois te zien wat m’n hart raakt.
Jaren geleden woonde ik nog in Heerlen. Toen al wist je dat het maankwartier er koste wat kost zou moeten komen. Lang voordat de crisis begon. Een prestige kwestie? Laten we hopen dat het Heerlen een stapje verder brengt. Ik betwijfel het!