Het wonder van Heerlen: Maankwartier
Dit opiniestuk verscheen zaterdag 28 november in De Limburger / Limburgs Dagblad
Recent stond Heerlen, meer specifiek het Maankwartier, in de belangstelling van de landelijke pers. Niet positief overigens. Kort en bondig samengevat: voor Heerlen dreigt miljoenenverlies door Maankwartier. Ik heb me op Twitter in de discussie gemengd en positie genomen in het kamp der criticasters.
Nou woon ik weliswaar al 37 jaar in Amsterdam, maar mijn pubertijd bracht ik door in het toen bruisende uitgangsleven van Heerlen, ik bezoek Heerlen de laatste jaren geregeld in het kader van Amsterdam verantwoordelijke hoofdstad (een samenwerkingsverband van Amsterdam, Sluis, Delfzijl en Heerlen om krimp op te vangen), en de roots van mijn vrouw liggen in de regio. Kortom, Heerlen is me lief, en de implosie die de stad vanaf midden jaren ’70 heeft ondergaan doet pijn aan ogen en hart.
Verheugd derhalve dat ik vorige week aan een van de schaarse rondleidingen op het Maankwartier mocht deelnemen. Met vier vragen in mijn hoofd stapte ik ’s ochtends heel vroeg in de trein naar Heerlen: (1) weten de betrokkenen wel hoe een stad werkt, (2) weten ze wel wat stedelijkheid is, (3) is het Maankwartier een UFO die is neergedaald op de stad, en tenslotte (4) helpt het Heerlen uit de misère?
Uit een ronduit schitterende presentatie van Michel Huisman, de bedenker van het Maankwartier, over de teloorgang van de stad Heerlen (wat mij betreft verplichte kost voor stadsgeografen, -sociologen en stedenbouwkundigen) blijkt gedegen kennis van de noodzaak van nabijheid van voorzieningen als winkels, de kracht van onderscheidende architectuur, het belang van een in elkaar vloeiend stratenpatroon, de kwintessens van een gevarieerde bevolking. Daarmee geeft Huisman ook impliciet aan het wezenlijke van stedelijkheid te begrijpen: verschillende soorten mensen die om verschillende redenen op verschillende momenten van de dag op een plek aanwezig zijn. Daarmee zijn de eerste twee vragen bevredigend beantwoord.
Huisman refereert enkele malen aan Sjoerd Soeters die ook keer op keer zijn gehoor betovert met prachtige analyses van de stad, maar vervolgens vaak de plank misslaat met de fysieke uitwerking van zijn gedachten.
Bij Huisman blijken zijn gedachten wel degelijk de heipalen voor het bouwwerk. De ogenschijnlijk onneembare vesting (de eerste vergelijking die bij me opkomt is Die Kongreßhalle op het Reichsparteitagsgelände in Neurenberg; prachtig gebouw overigens) is veel beter doorwaadbaar dan je denkt. Met fiets, scootmobiel, lopend zijn er verschillende mogelijkheden om van de ene kant van het spoor naar de andere te geraken. Of van de trein gebruik te maken. Of er te verblijven op een van de pleinen die door de maatvoering van wanden en de summiere vulling van de plinten met publieksvoorzieningen een toevoeging zijn aan stedelijke plekken in de stad.De aanhechting aan de binnenstad kan in mijn ogen niet beter. Nu al zie je dat in de Saroleastraat gepreludeerd wordt op de afronding van het project: men investeert in de eigen zaak. Aan de noordkant van het station is die aanhechting overigens minder gelukt. Hier manifesteert zich de identificatie met Die Kongreßhalle het sterkst
Opeens ligt de prachtige bioscoop Royal weer in het centrum van de stad. Opeens ligt het CBS kantoor niet meer ver weg maar om de hoek. Het Maankwartier maakt de stad compacter, wat misschien wel als de belangrijkste conditie gezien moet worden voor de verdere ontwikkeling van Heerlen.Over architectuur valt niet te twisten. Dat doe ik dan ook niet. Maar feit is dat de woningen ruim zijn, met hoge plafonds. Veel aandacht voor details, zoals subtiele verwijzingen naar de mijngeschiedenis van dit deel van Nederland. Over de afzetbaarheid van de woningen maakt men zich geen zorgen. Ik ook niet. Veel is al verkocht, veel zal worden verhuurd. De afzetbaarheid van de kantoren is daarentegen een heikele en discutabele kwestie. Ik heb inderdaad veel kantorenleegstand, in overigens deplorabele staat, in de binnenstad opgemerkt.
Haalt het Maankwartier Heerlen uit de misère? Nee, natuurlijk niet. Dat kan geen enkele complex in welke stad dan ook. Maar in een stad waar de creatieve economie een aarzelende start maakt, waar het hbo-studenten voorzichtig gemakkelijk wordt gemaakt zich er te vestigen, waar er een heuse campus zit aan te komen, waarover prachtige films worden gemaakt, waar de Limburgse gemoedelijkheid op het Pancratiusplein zich steeds sterker en in een geupdate versie manifesteert, in zo een stad is zo een Maankwartier een educated guess waard. En ook de vele miljoenen die er nu al zijn ingepompt.
En ik verlaat het kamp der criticasters.
Het helpt natuurlijk geen mallemoer om een deels leegstaand megaproject in een stad met bovenmatig veel laagstand te bouwen, wat gespeend is van functionaliteit en stedenbouwkundige kwaliteit. Huisman een architect? Alsof je Sven Cramer opstelt als spits van Barcelona Football Club………Doordrenkt van prestige, dit overbodige plan. Verder zal dat Mijnwater als energiemonopolie ook niet echt helpen. Pure geldverkwisting!
Komt nog bij dat de ontsluiting met de zuidzijde van de stad er niet komt omdat de beoogde hotelbelegger geen cent te makken heeft en het als doorverkoopobject heeft aangekocht met een lege B.V..
Amsterdam is uniek om zijn scheggen en wordt daar terecht voor geprezen. Niet aan morrelen zou ik zeggen. Of volkstuinen daar in thuishoren is inderdaad een terechte vraag. Maar dat betekent toch niet dat je die ruimte direct moet volbouwen? Natuurlijk blijft Groengebied Amstelland om de hoek liggen, maar toch ook weer iets verder en de verbinding wordt weer zwakker. Een groene Scheg die tot diep de bebouwing van Amsterdam in loopt heeft ongekende waarden. Toen ik in de Afrikaander buurt woonde kon ik langs de Amstel binnen tien minuten naar een boer fietsen voor verse melk. Onderweg reed ik door het groen en vergat de drukte van de stad terwijl ik de weidevogels hoorde. Amsterdam een stad die verbonden is met de veenweiden er omheen. Onbetaalbaar. Probeer dat beeld in stand te houden.
Zou je niet eerst eens gaan kijken voor je dit soort dingen over Amstelglorie schrijft? 40% van het park is openbaar, het heeft reeds meerdere buurtfuncties en of het natuur is?? Ga eens kijken.
U draait de zaken om: De buurten rond de Van Woustraat zijn geen succes “dankzij de drukte van de Van Woustraat”, maar “ondanks de drukte van de Van Woustraat”.
Als je op de kaart de groene scheg bekijkt zie je dat in de loop van vele jaren de groene scheg langzaamaan is opgeknabbeld (Overamstel 1 en Amstelkwartier).. Amstelglorie is nu met het Oeverbos de kop van de Amstelscheg geworden. Die kop afhakken is een doodzonde. Ook doet de stelling afbreuk aan de sociale functie van het volkstuinieren dat daar al 65 jaar plaats vindt en de populariteit van de bevolking (want de wachtlijst is met zo groot als het aantal tuinen). Dus afblijven van Amstelglorie.
Ja, de natuur met biodiversiteit in de Amstelscheg is inderdaad niet zo maar vervangbaar, zeker niet door een monotoon strookje kaalgeschoren gras evenwijdig aan de Amstel zoals op de foto hierboven te zien is.
Dat de Van Woustraat/Rijnstraat in bovenstaande tekst wordt bejubelt als prettige rustige voorbeeldstraat is mij een raadsel. De verkeerssituatie is zo problematisch dat de gemeente Amsterdam deze straat al jaren aan het verbeteren is. Het is een drukke straat met een tram en veel soorten verkeer. Tot de Utrechtsebrug is de straat onderdeel van Plus net fiets en over de brug Plus net auto.
Ik mis onderbouwing van de bewering dat het Volkstuincomplex Amstelglorie een rare groene vlek zou zijn.
Wat ik mij afvraag is waarom er niet rondom de volkstuin parken wordt gebouwd. Je kan de complexen iets meer als een park inrichten met hier en daar een verblijfruimte en ze als park incorporeren. Jeanine Bret.
Over Heerlen gesproken.
Toevallig een stukje station gezien… Verbaasd verwonderd!!!
Niet veel tijd.maar kwam bewust
een keer terug om te kijken.
En was erg onder de indruk over
Zo veel schoonheid prachtig.
Ging zitten op het oude café dat er mooi verzorgd uit zag, en genoot, al pratende met enkele toevallige medebewonderaars.
Daarna wandelend door de straat
Waar etalages en niets er verzorgd uit zag waar een onderneemster mij bijna kwaad
aan keek om dat ik het waagde
Het station mooi te vinden.
Dat was 2019 20 ik weet niet hoe het nu is???
Maar ik hoop nog vaak zoiets moois te zien wat m’n hart raakt.
Jaren geleden woonde ik nog in Heerlen. Toen al wist je dat het maankwartier er koste wat kost zou moeten komen. Lang voordat de crisis begon. Een prestige kwestie? Laten we hopen dat het Heerlen een stapje verder brengt. Ik betwijfel het!